Karyerasına hörümçəklə başlayan fotoqraf: Bir sevginin oğlu şəklini çəkdim

İxtisasca diş texniki olsa da, fotoqrafiya ilə məşğuldur. Özünün dediyinə görə, nə zamansa ixtisasına qayıtmağı düşünmür. Onun üçün onu lentə köçürmək daha zövqlüdür. Fotoqrafiya ilə məşğul olduğu özünün dəsti-xəttini yarada bilib.

Oxu.Az-ın müsahibi Kənd Təsərrüfatı idarəsi, fotoqraf Elxan Qəniyevrejissor. 

– Niyə diş texniki deyil, fotoqrafik qərar verdin?

– Evdən “həkim ol” deyə yazırdılar. Mən də tibb kollecinə qəbul oldum. Doğrusu, özümü heç vaxt diş həkimi kimi görməmişəm. Amma oxudum və kolleci bitirib həkim kimi işləməyə başladım. Bir bağlı diş həkimliyi və fotoqrafı paralel apardım. Sonra həkimliyin başını buraxdım. Artıq səkkiz ildir fotoqrafiya ilə məşğulam.

– Azərbaycan standartlarında diş texnikliyi daha gəlirli peşə hesab edilirir. çünki, peşman olmusan...

– Xeyr. İnsan özünü rahat hiss etməkdən daha çox zövq alır. həyata yaşamı madiyyata bağlamaq olmaz. Fotoqrafiya ruhumun qidasıdır, inkişafda olub bir pillə öndə.  

– İlk dəfə nəyi çəkmisən? 

– XI sinifdə oxuyanda anam mənə “Sony” videokamera aldı. Onun kamerası ilə ilk çəkdiyim görüntü hörümçək oldu. Bu məktəb hələ də arxivimdə qalır. karyerama hörümçək fotosu ilə başlamışam.

– Niyə məhz hörümçək toru? Nəsə mistik mənası var? 

– Sadəcə, əlimə kameranı alanda ilk qarşıma çıxan horumçək oldu… (gülür)

– Professional fotoqraflığa necə keçdiniz?

– Əslində, özümü hələ də yüksək fotoqraf hesab etmirəm. Bu, elə bir sahədir ki, insan daim yenilənməli, özünü təkmilləşdirməlidir. Fotoqrafiyaya başlayan zaman həvəskar kimi tədbirləri, dağları, kəndləri gəzib, simalar axtarır, tapıb çəkirdim. Belə-belə bu işdə püxtələşdim.

– Fotoqraflar arasında qiymətlər var. İlk fotonu neçəyə satmısan?

– Kommersial fotoqrafiya ilə məşğul olmuram. Mənim fotolarımı hər kəs anlamır. Amma təxminən üç il əvvəl İsmayıllı rayonunun 20 ədəd fotosunu beş min manata satdım. 

İnsan – insana deyil, etmədiklərinə daha çox peşman olur. Sən necə? hansı etmədiyinə peşman olmusan?

– Edəyim bir çox şeyə görə peşmanam. Məsələn, elə kadrlar olub ki, onu çəkmək istəmişəm, üzərimdə avadanlıq olmayıb. Telefonla çəkib həminanı heyf etməyə əlim gəlməyib. Düşünmüşəm ki, yaddaşımın bir hissəsinə həkk etmək daha yaxşıdı.  

– Niyə şəkil çəkirsən? Bunun sevdiyin iş olduğunu anladıq, başqa səbəb nədir? 

– Gələcəkdə keçmişi görmək üçün. əsas çəkmə səbəbim budur. Bu gün çəkdiyim foto beş il sonra keçmişi göstərmiş olacaq. Ona görə çalışıram, olan keçmişi lentə alım.  

– Səni başqasından seçilən nədir? 

– Kiminsə haqqımda olan fikirləri öyrənirəm. Amma fotolarımın hər biri mənə övladım kimidir. Təkcə insanın fotosunu deyil, enerji çəkirəm. Necə? İnsanın geyimini, baxışlarını, üzüntüsünü lentə köçürməyi bacarıram. Sonradan fotolarıma baxanda çox qəribə hisslər görünürəm. Kimsə bunu anlamaya bilər.  

– Kimin şəklini çəkmək istərdin? 

– Fərd olaraq kiminsə şəklini çəkməyə can atmamışam. hansısa məşhurun və ya simanın. Əsas qarm odur ki, zirvədə yaşayan bir insan olsun. Hansı ki, bu cür bütün quruluşlardan keçsin və bütün yaşayışı ərzində bir fotosu olmasın. İnsanların üz cizgilərini, əllərini qırışlarını çəkmək istəyirəm. Bir sözlə, bu tarixi yazmaq. 

– Gələcək üçün planların nədir?

– Fotoqrafiyada sənətimə görə tanımaq istəyirəm. İnsanlar fotolarıma baxanda foto deyib keçsinlər. Duyğularımı hiss etsinlər. Əgər bir foto ilk baxışdan insana hər hansı bir hiss ötürürsə və beyni fotoqrafın nə demək istədiyini anlayırsa, demək, sən artıq mesajını vermisən.  

– Bir idarədir dövlət idarələrində işləyirsən. Daha çox məmurları çəkirsən. Bu səni kənara salmır? 

– əksinə. Hazırda fotoqraf kimi Kənd Təsərrüfatı Nazirliyində çalışıram. Həftənin, demək olar ki, yarısını bölgələrdə oluruq və fermerlərlə görüşürük. Onların təsərrüfatlarını, gördüyü işləri lentə köçürürəm. Pullarını halal zəhmətləri ilə bu zümrənin qazandığı fiziki görünüşlərdə bir saflıq var. Doğrusu, bunu çəkməkdən zövq alıram.

– Qadınları çəkmək, yoxsa kişiləri?

– Kişiləri çəkməyi bacarıram. 

– Səbəb? 

– Mənim aspektimdən baxanda kişinin borcudur ki, qadını kəşf etsin. Mən, sadəcə, qadınları çəkə bilər. 

– Buna görə bir daha əvvəl nuart çəkirdin?

– Qadınları, əsasən, çılpaq çəkmişəm, onların zərifliyini, fizikasını. Bilirsiniz, insan görmədiyi cismi estetik çəkə bilməz. Amma artıq nuart çəkmirəm.

– Fermerlər daha maraqlıdır? 

– Qadınlara hər zaman ayırmaq olar. hazırda çox məşğulam.

– Mükafatların olubmu? 

– İslam Oyunlarına görə qiymətləndirilmişəm. Bundan əlavə, çəkdiyim yanğın fotosu mükafata layiq görülüb. fərdi kiçik-kiçik mükafatlarım olub. Sertifikatlarım həddən idarə.

Eyni zamanda, aşağıya çəkildim. ASAN və ABAD-ın əsərində 100-ə yaxın fotomaterial açılıb.

– Yarışlara qatılırsan? 

– Yox. Səbəb vaxt amilidir. Hələlik çəkirəm. Bir dövr gələcək, mən artıq çəkməyə deyil, mükafat qazanmağa üstünlük verəcəyəm. O zaman sandığımı açacam. 

– Deyəsən, çox şey var…

– (gülür) Təbii ki.

– Fotoqrafiyada kumirin kimdir? 

- Reza Deqati. Onun çəkdiyi fotoları görərkən öz fotolarıma baxanda yaşadığım hissləri görürəm. Ey insan mənə müəllim kimidir. Çəkdiklərindən zövq alıram.

– Müharibə zamanı fotoqraflıq etmək istəyərsən? 

– Konflict jurnalistikası məktəbi var. onun məktəblisi olmuşam. Bu təlimlərdən çox zövq aldım. Düzdür, orada hər an ölümlə üz-üzə ola bilərsən. Çünki kiçik səhvə səbəb ola bilər. Amma riski sevməyən insan yoxdur, məncə.

Risk edib bir foto çəkə bilərsən və bu, sənin bütünlüklə istifadə edə bilərsən. r sağ qal, istəməsə də bilər ol. Əsas odur, tarixə yazılasan. Bütün insanlıq onsuz da üç əsrdən bir silinir. Tarixdə qalan fotolar olur. 

– Kevin Karter adında fotoqraf Afrikada zəiflikdən ölmək üzrə olan uşaq və onun ölməsini gözləyən yırtıcı quşun şəklini çəkmişdi. Sən onun düşünsün, uşağa kömək edədin? 

– Doğrusu, mən də uşağı xilas etmədim və fotonu çəkdim. Bir fotonun köməyinə verdiyi mesaj daha böyükdür. Onlara fotoya görə Afrikaya kömək etmək. bir uşağın ölümü ilə uşaq xilas edildi. Onsuz da həyat insanı alır. Bir insana qarşı bütün insanlığı xilas etmək daha vacibdir.

İnsanlar deyir, foto nədir ki? Amma foto çox şeyi dəyişdirə bilər. Bunun çoxlu nümunələri var. 

– Amma Karter 1994-cü ildə “Pulitzer” mükafatını aldıqdan sonra intihar etdi. vicdanının səsinə və ictimai səslərə dözmədi…

– Mənim düşüncəmə görə, fotoqraf hadisələrə bir az riski yanaşmalıdır. Karter həmin şəxslərlə uşaqları xilas etməkdən milyonlarla bilirdi. 

– Şəkil çəkdiyin zaman başına gələn maraqlı əhvalat varmı, hansı ki onu unutmursan? 

– Bir dəfə yağışlı havada “28 May” metrostansiyası ətrafında gəzişirdim. Piyada keçiddən bir qızla oğlanın keçdiyini gördüm. Yer o qədər su idi ki, oğlan qızı qucağına alınıb yolu keçməyə çalışdı.

Onların bu anını lentə köçürdüm. Şəkil bütün media ilə paylaşıldı. Bir sonra həmin xanım mənə yazdı ki, oğlan hardasa atışma zamanı rəhmətə gedib. Məndən fotonu var. O foto həyatım boyu yaddaşımdan silinməyəcək tarixçəyə çevrildi. Fotoya hər dəfə baxanda düşünürəm ki, bəlkə də, o sevginin oğlu şəklini çəkmişəm.

– Güclü kameraya malik mobil telefonlar bazara çıxdıqdan sonra düşünmürsən ki, fotoqrafiyanın vergisi götürülür? 

– Mobil telefonlar artıq kameralarla rəqabətə girə bilir. Ancaq telefon hər mexanizmə malik olsa da, insan beyni kimi düşünə bilməz. onu hiss etmək üçün bir foto verə bilməz. ümumi, hər şey texnikadan deyil, fotoqrafdan əldə etmək. 

– Olubmu fotonun yaxşılaşdırılması üçün vəziyyəti özün yaratmısan? 

– Mən monotonluğa üstünlük verirəm. Təbiilik itməməlidir. Foto görüntüyə baxıb lentə alırsa, həmin fotoya görə mükafat da alsa, birlikdə bir qırıqlıq olacaq. 

– Anı tutmaq, yoxsa izləmək? Sənin üçün hansı vacibdir? 

– İzlətdirmək. Fotoqraf aksiondan kənarda olur.

– üzü üzülmürsən ki, gözəlliyi kiçik bir pəncərədən izləyirsən?

– Mənim üçün o pəncərədən baxmaq həyatda gördüyüm ən zövqlü işdir. Həyat onsuz da bir pəncərədir, insanlarsa qatar. Zaman qatardan baxanda pəncərə önündən keçən mənzərə kimi axır.

– Maraqlıdır, onu on kadr çəkməklə tutursan, yoxsa bir?

– İdman yarışlarında çox iştirak etmişəm. Mənə çatmayan məqamın effektiv kamera ilə saniyədə 12 şəkil çəkmələridir. Saniyədə insan nə qədər hərəkət edə bilər ki, 12 kadra yeləşsin. Fotoqrafiyada bir kadr çəkməyə alışmaq lazımdır.